دهخدا در فرهنگ لغت خود میگوید: مسجدالاقصی اسم بیت المقدس است که مسجدی است در شام و جامعی است در قدس در کنار جامع عمر.[۱] و در امتاع الاسماع آمده است که مسجدالاقصی همان مسجد بیت المقدس است و نامیده شده است به مسجدالاقصی به دلیل بعد و دوری مسافت آن با مسجدالحرام[۲] و عدهای نیز گفتهاند که به آن مسجدالاقصی گفتهاند به چند دلیل:
۱- دور بودن آن از عرب؛
۲- دور بودن آن از مکه؛
۳- دور بودن آن از نبی اکرم صلی الله علیه و آله.
همچنین ایلیاء نام قدیمی بیت المقدس بوده است.[۳]
زمین مسجدالاقصی دومین مکانی است که پس از مسجدالحرام بر زمین قرار گرفت. اولین کسی که به فرمان خدا پایههای بنایی را در آن ساخت، حضرت آدم علیه السلام بود که حدود آن را مشخص کرد.
مسجدالاقصی به عنوان یکی از مقدسترین مساجد مسلمانان، از دیرباز مورد توجه بوده است، یکی از علتهای عمده آن به مهمترین رخداد تاریخی یعنی معراج حضرت محمد صلی الله علیه و آله و شب اسراء بازمیگردد که با توجه به تأکید قرآن بر آن، نزد مسلمانان از قداست و کرامت خاصی برخوردار است:
«سُبْحانَ الَّذی أَسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِالْأَقْصَى الَّذی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیر؛ منزه است آن (خدایى) که بنده اش را شبانگاهى از مسجدالحرام به سوى مسجدالاقصى که پیرامون آن را برکت داده ایم، سیر داد تا از نشانه هاى خود به او بنمایانیم که او همان شنواى بیناست».[۴]
پانویس
———————————————————————————–
لغت نامه دهخدا، واژه مسجدالاقصی.
والاقصی: ای الابعد، والمراد بعده عن مکه، بقرینه جعله نهایه الاسراء من المسجدالحرام، و هو وصف کاشف اقتضاه هنا زیاده التنبیه علی معجزه هذا الاسراء و کونه خارقا للعاده لکونه قطع مسافه طویله فی بعض لیله، و بهذا الوصف الوارد فی القران صار مجموع الوصف والموصوف علما بالغلبه علی مسجد بیت المقدس کما کان المسجدالحرام علما بالغلبه علی مسجد مکه. و هذا الوصف بصیغه التفضیل باعتبار اصل وضعها معجزه خفیه من معجزات القرآن، ایماء الی انه سیکون بین المسجدین مسجد عظیم، هو مسجد طیبه، الذی هو قصی عن المسجدالحرام، فیکون مسجد بیت المقدس اقصی منه حینئذ (امتاع الاسماع مقریزی، ج ۸ ص ۱۹۶).
اخبار الطوال، دینوری، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، ص ۴۶.
سوره اسراء(۱۷)، آیه ۱.
